تحقیقات جدید از ایالات متحده برای اولین بار ارتباط معناداری میان سطح بالای هورمون‌های استرس در دوران بارداری و رویش زودتر دندان‌های شیری نوزادان را کشف کرده است. این یافته که می‌تواند به عنوان نشانه‌ای زودهنگام از پیری بیولوژیکی تسریع‌شده در کودکان تلقی شود، بر اهمیت مدیریت استرس بارداری و حمایت از مادران، به‌ویژه در جوامع محروم، تاکید می‌کند.
پیوند پنهان: استرس بارداری و تسریع رویش دندان نوزاد
تا پیش از این، ژنتیک، جغرافیا و وضعیت کلی سلامت و تغذیه نوزاد به عنوان عوامل اصلی تاثیرگذار بر زمان رویش دندان‌های شیری شناخته می‌شدند. اما اکنون، پژوهشگران آمریکایی عاملی غیرمنتظره را معرفی کرده‌اند: استرس بارداری مادر. این مطالعه نشان می‌دهد مادرانی که در دوران حاملگی سطوح بالاتری از هورمون‌های مرتبط با استرس را تجربه می‌کنند، فرزندانی دارند که دندان‌های نوزاد آن‌ها زودتر از موعد طبیعی شروع به بیرون آمدن می‌کند.
دندان‌های شیری که حدود هفته ششم بارداری در رحم شروع به شکل‌گیری می‌کنند، نقش حیاتی در جویدن، صحبت کردن و حفظ فضا برای دندان‌های دائمی آینده دارند. زمان طبیعی رویش آن‌ها بین ۶ ماه تا سه سالگی است. دکتر "یینگ منگ"، دانشیار دانشکده پرستاری دانشگاه راچستر و از محققان اصلی این پروژه، توضیح می‌دهد: "ما در این پژوهش نشان داده‌ایم که سطح بالاتر هورمون‌های مرتبط با استرس، به‌ویژه هورمون کورتیزول در اواخر بارداری مادر، با رویش زودتر دندان‌های شیری نوزادش مرتبط است."
تصویر مرتبط با مقاله:
مکانیسم‌های بیولوژیکی: چگونه استرس بارداری بر دندان نوزاد اثر می‌گذارد؟
این پدیده تنها یک همبستگی ساده نیست، بلکه محققان فرضیه‌هایی را برای توضیح مکانیسم‌های بیولوژیکی پشت آن مطرح کرده‌اند. آن‌ها معتقدند که سطح بالای کورتیزول در بدن مادر در اواخر بارداری می‌تواند به طور مستقیم بر رشد جنین و متابولیسم مواد معدنی ضروری تاثیر بگذارد.
تغییر در متابولیسم مواد معدنی: کورتیزول بالا ممکن است تنظیم سطح کلسیم و ویتامین D را مختل کند. این دو ماده برای معدنی شدن استخوان و دندان حیاتی هستند.
تاثیر بر سلول‌های استخوانی: کورتیزول همچنین بر فعالیت سلول‌های استئوبلاست (سازنده استخوان) و استئوکلاست (بازسازنده استخوان) تاثیر می‌گذارد، که این تغییرات می‌توانند بر تشکیل و زمان‌بندی رویش دندان نوزاد اثر بگذارند.
این نتایج شواهد دیگری هستند که نشان می‌دهند استرس بارداری می‌تواند روند پیری بیولوژیکی را در کودکان تسریع کند. به عبارت دیگر، رویش زودرس دندان‌ها نه تنها یک مسئله دهانی، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات عمیق‌تر در رشد و سلامت عمومی نوزاد باشد.
جزئیات پژوهش و یافته‌های کلیدی در مورد استرس بارداری و دندان نوزاد
پژوهشگران گروهی متشکل از ۱۴۲ مادر باردار در آمریکا را که عمدتاً از پیشینه‌های اجتماعی-اقتصادی محروم بودند، بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار دادند. از این مادران در اواخر سه‌ماهه دوم و سوم بارداری، نمونه بزاق گرفته شد تا غلظت شش هورمون کلیدی شامل کورتیزول، استرادیول، پروژسترون، تستوسترون، تری‌یدوتیرونین و تیروکسین اندازه‌گیری شود.
نکات کلیدی از نتایج این مطالعه عبارتند از:
تاثیر کورتیزول: زنانی که سطح کورتیزول بالاتری در بزاقشان داشتند، فرزندانی با تعداد دندان‌های بیشتر تا شش ماهگی داشتند. به طور میانگین، نوزادان مادرانی با بالاترین سطح کورتیزول، چهار دندان بیشتر از نوزادان مادرانی با سطح کورتیزول پایین‌تر در این سن داشتند.
ارتباط با سایر هورمون‌ها: اگرچه قوی‌تر نبود، اما ارتباطاتی بین سطح هورمون‌های جنسی استرادیول و تستوسترون مادر با افزایش تعداد دندان‌ها در ۱۲ ماهگی یافت شد. همچنین، ارتباطات مثبتی بین پروژسترون و تستوسترون مادر با تعداد دندان‌ها در ۲۴ ماهگی، و بین تری‌یدوتیرونین (هورمون تیروئید) مادر با تعداد دندان‌ها در ۱۸ و ۲۴ ماهگی مشاهده شد.
نکته مهم: در این مطالعه، تشخیص افسردگی یا اضطراب بالینی در دوران بارداری با سطح هورمون‌ها یا تعداد دندان‌های نوزادان ارتباط معناداری نشان نداد. این موضوع حاکی از آن است که سطوح هورمونی استرس، مستقل از تشخیص‌های روانپزشکی، می‌توانند تاثیرگذار باشند.
پیامدهای سلامتی و افق‌های آینده: چرا استرس بارداری مهم است؟
این تحقیق اهمیت بسزایی در درک پیچیدگی‌های رشد اولیه کودکان دارد. رویش زودرس دندان نوزاد که با استرس بارداری مادر مرتبط است، می‌تواند به عنوان یک نشانه هشداردهنده اولیه از اختلال در رشد دهان و سلامت کلی نوزاد عمل کند. این یافته به‌ویژه برای جمعیت‌هایی که با محرومیت‌های اجتماعی-اقتصادی روبرو هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا این افراد معمولاً سطوح بالاتری از استرس را تجربه می‌کنند.
با این حال، محققان اذعان دارند که پرسش‌های مهمی هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند:
کدام هورمون‌های مادر یا مسیرهای رشد دقیقاً باعث تغییر در زمان رویش دندان می‌شوند؟
چه رابطه دقیقی بین تسریع رویش دندان‌ها و پیری و رشد بیولوژیکی وجود دارد؟
چنین افزایش سرعتی چه چیزی را درباره سلامت عمومی بلندمدت کودک نشان می‌دهد؟
این تحقیق نقطه آغازی برای مطالعات عمیق‌تر است تا بتوانیم با شناخت بهتر تاثیر استرس بارداری بر سلامت دندان نوزاد و رشد کلی کودک، مداخلات پیشگیرانه موثرتری را برای تضمین سلامت نسل آینده طراحی کنیم. این امر مستلزم توجه بیشتر به سلامت روان مادران باردار و ارائه حمایت‌های لازم برای کاهش سطوح استرس در این دوران حیاتی است.
مطالب مرتبط
- علم پزشکی بر ضرورت انجام پنج آزمایش حیاتی در ۴۰ سالگی تاکید می‌کند
- راز بی‌اثری مکمل منیزیم در بدن فاش شد: چگونه جذب این ماده حیاتی را افزایش دهیم؟
- مصرف پرتقال در فصل سرما راهی طبیعی برای تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت کلی بدن است
- تاثیر بی‌بدیل سبک زندگی بر مدیریت دیابت؛ کنترل قند خون از خانه آغاز می‌شود
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.