نقش تغذیه در سلامت عمومی
بر اساس آمار وزارت بهداشت، حدود ۳۵ درصد از مرگ‌ومیرهای سالانه در کشور به علل تغذیه‌ای مرتبط است. این عوامل شامل چاقی، اضافه‌وزن، مصرف ناکافی میوه، سبزی، لبنیات و اسیدهای چرب امگا۳ می‌شود. متخصصان تأکید دارند که با اصلاح الگوی تغذیه و دسترسی عادلانه‌تر به مواد غذایی سالم، می‌توان بخش قابل توجهی از این مرگ‌ها را پیشگیری کرد.
وضعیت تغذیه در ایران؛ از کمبود ویتامین D تا مصرف پایین لبنیات
دکتر احمد اسمعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، اعلام کرده است که نیمی از جمعیت کشور دچار کمبود ویتامین D هستند. این کمبود در میان کودکان، نوجوانان و زنان باردار به‌طور ویژه نگران‌کننده است. همچنین:
- ۵۲ درصد مردم میوه کافی مصرف نمی‌کنند.
- ۶۰ درصد سبزیجات کافی در رژیم غذایی ندارند.
- ۷۳ درصد کمتر از میزان توصیه‌شده لبنیات مصرف می‌کنند.
- مصرف گوشت نیز کمتر از نصف مقدار استاندارد است.
چاقی و اضافه‌وزن؛ تهدیدی جدی برای نسل آینده
آمارها نشان می‌دهد ۲۳.۸ درصد کودکان ۵ تا ۱۸ سال و بیش از ۶۳ درصد بزرگسالان بالای ۱۸ سال در کشور دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستند. این روند در استان‌هایی مانند گیلان، اردبیل و مازندران رو به افزایش است. در مقابل، لاغری و سوءتغذیه در استان‌های محروم بیشتر مشاهده می‌شود.
مرگ‌های منتسب به تغذیه نامناسب
بر اساس داده‌های رسمی، از میان حدود ۴۲۰ هزار مرگ سالانه در کشور، بیش از ۱۴۰ هزار مورد به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با تغذیه مرتبط است. مهم‌ترین عوامل عبارتند از:
- فشار خون بالا: ۹۴ هزار مرگ
- قند خون بالا: ۴۷ هزار مرگ
- اضافه‌وزن و چاقی: ۴۹ هزار مرگ
- مصرف ناکافی غلات کامل: ۲۵ هزار مرگ
- کمبود امگا۳ و مصرف پایین ماهی: ۱۰ هزار مرگ
- مصرف ناکافی میوه و سبزی: بیش از ۱۰ هزار مرگ
چالش‌های جدی در سبد غذایی ایرانیان
یکی از مهم‌ترین مشکلات، قیمت بالای لبنیات و گوشت است که باعث کاهش مصرف این مواد در سبد غذایی خانوار شده است. همچنین کمبود ید در زنان باردار به‌عنوان یک تهدید جدی برای سلامت نسل آینده مطرح است، زیرا می‌تواند بر ضریب هوشی کودکان اثر منفی بگذارد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت تغذیه
کارشناسان وزارت بهداشت و انستیتو تحقیقات تغذیه کشور بر ضرورت بازنگری در سبد غذایی مطلوب تأکید دارند. این بازنگری باید شامل سیاست‌های حمایتی در حوزه کشاورزی، آموزش عمومی و کنترل قیمت‌ها باشد. همچنین:
- غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک در دستور کار قرار گرفته است.
- برنامه توزیع شیر در مدارس به‌زودی آغاز می‌شود.
- غربالگری تن‌سنجی دانش‌آموزان برای شناسایی مشکلات تغذیه‌ای در حال اجراست.
جمع‌بندی
آمارها نشان می‌دهد که اصلاح الگوی تغذیه در ایران می‌تواند سالانه از ده‌ها هزار مرگ پیشگیری کند. افزایش مصرف میوه، سبزی، لبنیات و ماهی، همراه با کاهش چاقی و اضافه‌وزن، کلید اصلی ارتقای سلامت جامعه است. سیاست‌گذاران حوزه سلامت تأکید دارند که بدون تغییر در الگوی مصرف و حمایت از دسترسی عادلانه به مواد غذایی سالم، دستیابی به جامعه‌ای سالم و پرانرژی امکان‌پذیر نخواهد بود.
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.
