غذاهای دوره قاجار، فراتر از یک وعده غذایی، بازتابی از فرهنگ، هنر و سبک زندگی ایرانیان آن عصر بودند. در این گزارش، سفری خیالی به دل تاریخ خوراک ایران خواهیم داشت؛ از صبحانه‌ای ساده و مغذی تا شام‌هایی باشکوه و پرمحتوا. این تجربه نه‌تنها طعم‌های اصیل را به یاد می‌آورد، بلکه نشان می‌دهد چگونه تغذیه در آن دوران با سلامت، زیبایی و آداب اجتماعی گره خورده بود.
آغاز روز با صبحانه‌ای سنتی و آرام‌بخش
روز قجری با نان سنگک داغ، پنیر لیقوان، سبزی تازه و چای خوش‌عطر آغاز می‌شد. در مناسبت‌های خاص، خاگینه زعفرانی نیز زینت‌بخش سفره بود. این ترکیب ساده اما مغذی، سرشار از فیبر، پروتئین، آنتی‌اکسیدان و خواص آرام‌بخش بود.
طرز تهیه خاگینه زعفرانی: تخم‌مرغ‌ها را با زعفران دم‌کرده، شکر و کمی وانیل مخلوط کرده و در تابه‌ای با کره یا روغن سرخ کنید تا دو طرف آن طلایی شود. افزودن کمی آرد یا نشاسته باعث انسجام بیشتر خاگینه خواهد شد.
ناهاری شاهانه با خورش فسنجان و پلو زعفرانی
در وعده ناهار، خورش فسنجان با گوشت اردک، برنج زعفرانی و ترشی انار بی‌دانه، جلوه‌ای از شکوه سفره‌های قاجاری را به نمایش می‌گذارد. گردو و رب انار در این خورش، خواص قلبی و تقویتی دارند و گوشت اردک نیز منبعی غنی از آهن و ویتامین‌های ضروری است.
طرز تهیه خورش فسنجان: گوشت اردک را تفت داده، گردوی آسیاب‌شده و رب انار را اضافه کنید. با افزودن آب و حرارت ملایم، خورش را برای چند ساعت بپزید تا جا بیفتد. در کنار آن، پلو زعفرانی با خلال پسته و بادام و ترشی انار، طعم و خواص این وعده را کامل می‌کند.
شام سبک و سنتی با شامی پوک، آش رشته و نان برنجی
شام در فرهنگ قاجاری، سبک‌تر اما همچنان مغذی بود. شامی پوک با گوشت چرخ‌کرده، لپه و ادویه‌های معطر، غذایی خوش‌طعم و پرانرژی برای شب بود. در شب‌های سرد، آش رشته با کشک، سبزیجات و حبوبات، گرما و آرامش را به سفره می‌آورد. پس از شام، نان برنجی با چای، پایان شیرینی برای روزی پر از طعم بود.
طرز تهیه شامی پوک: گوشت چرخ‌کرده را با پیاز، آرد نخودچی، ادویه و سبزی معطر ورز داده و در روغن سرخ کنید. نکته کلیدی، ورز دادن کافی و استفاده از آرد نخودچی برای پوک شدن شامی است.
طرز تهیه آش رشته: حبوبات را از شب قبل خیس کرده و بپزید. سپس با سبزی آش، رشته، کشک و نعنا داغ ترکیب کرده و اجازه دهید تا جا بیفتد. تزئین با سیر داغ و پیاز داغ، طعم نهایی را کامل می‌کند.
طرز تهیه نان برنجی: آرد برنج، پودر قند، کره، هل و گلاب را مخلوط کرده و پس از استراحت خمیر، آن را قالب زده و در فر بپزید. این شیرینی بدون گلوتن، مناسب افراد حساس و سرشار از خواص آرام‌بخش است.
جمع‌بندی: طعم تاریخ در سفره امروز
غذاهای قاجاری، تلفیقی از هنر آشپزی، دانش تغذیه و فرهنگ ایرانی هستند. استفاده از مواد طبیعی، ادویه‌های گرم، آجیل و میوه‌های خشک در این غذاها، نشان‌دهنده توجه به سلامت جسم و روح در آن دوران است. بازگشت به این طعم‌ها، نه‌تنها لذت‌بخش، بلکه فرصتی برای تجربه تغذیه‌ای متعادل و اصیل است. شاید وقت آن رسیده باشد که گاهی سفره‌مان را با الهام از گذشته، رنگین‌تر کنیم.
