رزیتا میرانی، کارگردان و بازیگر نمایش «دستور پخت قرمه‌سبزی به خط بریل»، با اشاره به پیچیدگی‌های این اثر صحنه‌ای و فرایند تولید آن، از دشواری‌های اجرای تکنیک مونولوگ سخن گفت. این نمایش که این شب‌ها در تماشاخانه لبخند به روی صحنه رفته، نگاهی تازه به ابعاد مختلف تنهایی و روایتگری فردی ارائه می‌دهد و تلاش می‌کند تا با رویکردی نوآورانه، مخاطبان بیشتری را جذب خود کند.
مونولوگ، روایتگر عمق تنهایی و بی‌پناهی بازیگر
میرانی در گفتگو با رسانه‌ها، ماهیت نمایش خود را یک مونولوگ سوررئال با فضایی کاملاً ذهنی توصیف کرد. داستان پیرامون دختری نابینا می‌چرخد که در حین پخت قورمه‌سبزی، دنیای درونی و افکارش را با مخاطب در میان می‌گذارد. او تاکید کرد که هدفش صرفاً اتکا به دیالوگ‌ها نبوده و تلاش کرده است تا با بهره‌گیری از حرکت‌ها و فرم‌های متنوع، شخصیت اصلی را در مرزی میان فرم و کلام، قصه را تعریف کند. اجرای مونولوگ در تئاتر، نوعی نمایش است که در آن یک بازیگر به تنهایی روی صحنه به ایفای نقش می‌پردازد و تمام روایت را بر عهده دارد. این فرم از تئاتر، نیازمند توانایی‌های بی‌بدیل بازیگری و کارگردانی برای حفظ توجه مخاطب و انتقال عمیق معناست.
این کارگردان درباره ریشه‌های ایده اولیه نمایش «دستور پخت قرمه‌سبزی به خط بریل» توضیح داد: «این متن را در دوران پیش از همه‌گیری کرونا و روزهای پر از تنهایی نوشتم. از تجربه شخصی تنهایی‌ام الهام گرفتم و پس از سال‌ها تجربه ناموفق و ناامیدی در اطرافم، تصمیم به اجرای مستقل آن گرفتم.» وی افزود با شروع همه‌گیری کرونا، این ایده برایش جذابیت دوچندانی پیدا کرد، هرچند تلخی ذاتی اثر، موجب تأخیری چند ساله در اجرای آن شد. میرانی اجرای مونولوگ را فعالیتی بسیار دشوار دانست که «بی‌پناهی بازیگر روی صحنه» را به شکلی عمیق به تصویر می‌کشد؛ چرا که تمام بار روایت، احساس و تعامل با مخاطب بر دوش یک هنرمند است و هیچ شریک صحنه‌ای برای تکیه و تقسیم این بار وجود ندارد.
تلفیق فرم و کلام در تئاتر مونولوگ برای جذب مخاطب
رزیتا میرانی به ویژگی‌های اجرایی منحصربه‌فرد نمایش خود اشاره کرد و گفت: «قصه نمایش «دستور پخت قرمه‌سبزی به خط بریل» یکی از نقاط قوت اصلی آن است. این داستان از نظر فرهنگی و بومی برای مخاطب ایرانی ملموس است و می‌تواند فارغ از جنسیت، با آن همذات‌پنداری کند. این رویکرد به ما کمک می‌کند تا از خستگی بیننده جلوگیری کنیم.» او افزود که فرم مونولوگ در این اثر، تلفیقی است از:
مونولوگ‌های کاملاً فرم‌محور و بدنی
مونولوگ‌های روایت‌محور و کلامی که بیشتر بر داستان‌گویی تمرکز دارند
میرانی خاطرنشان کرد که در حدود یک ربع از زمان نمایش، هیچ دیالوگی وجود ندارد و او سعی کرده است تا این دو شیوه را به شکلی هوشمندانه ترکیب کند. همچنین، برای حفظ پویایی و تمرکز مخاطب، زمان اجرای نمایش به گونه‌ای تنظیم شده که از طولانی‌شدن و فاصله گرفتن تماشاگر از فضا پرهیز شود.
نوآوری در تئاتر: دسترس‌پذیری مونولوگ برای جامعه نابینایان
یکی از ابعاد قابل توجه نمایش «دستور پخت قرمه‌سبزی به خط بریل»، پیوند آن با مسئله نابینایی است. میرانی در این باره گفت: «از آنجا که عنصر صدا برای افراد نابینا بسیار حیاتی است، و از طرفی مایل بودم تا این نمایش به گونه‌ای تولید شود که برای تماشاگران نابینا نیز قابل درک باشد، به‌طور گسترده‌ای از عناصر «شنیدن» و «صدا» در اجرا استفاده کردم.» وی تجربه قبلی خود با مجموعه سوینا (که تماشای فیلم‌ها را برای نابینایان میسر می‌سازد) را الهام‌بخش این رویکرد دانست. او تاکید کرد که در تعامل با نابینایان، متوجه نقدهای دقیق و درستی از سوی آنها درباره حس، بازی و سکانس‌ها شده و این تجربه او را متقاعد کرده است که نمایشی روی صحنه ببرد که نه صرفاً رادیویی باشد و نه فقط مختص بینایان، بلکه برای هر دو گروه تجربه‌ای غنی فراهم آورد. این رویکرد نشان‌دهنده یک گام مهم در جهت فراگیرسازی تئاتر و هنر برای همه اقشار جامعه است.
تحول نمایش: «سرخ نگه داشتن چهره تئاتر با سیلی»
میرانی به تحولات چشمگیر نمایش خود از مراحل ابتدایی تمرین تا اجرای کنونی اشاره کرد. او توضیح داد: «تمرین‌های اولیه، نمایشی خشک، قصه محور و سرشار از سیاهی مطلق را به منصه ظهور می‌رساند. اما در ادامه، با به‌کارگیری فرم، افزودن رنگ به کار و به اصطلاح «سرخ نگه داشتن چهره نمایش با سیلی»، وضعیت به کلی تغییر کرد.» این اصطلاح در ادبیات فارسی به معنای تحمل سختی‌ها، غلبه بر مشکلات و نمایش ظاهری قدرتمند و باطنی رنج‌کشیده است. در اینجا، میرانی از این عبارت برای توصیف تلاش بی‌وقفه‌اش برای افزودن پویایی و امید به اثری که در ابتدا تلخ و سیاه بود، استفاده می‌کند.
وی با اشاره به گارد معمول مخاطبان نسبت به مونولوگ‌ها که اغلب آنها را دشوار و سنگین می‌دانند، ابراز امیدواری کرد که «دستور پخت قرمه‌سبزی به خط بریل» با رویکرد متفاوت خود، بتواند این دیدگاه را تغییر دهد. این نمایش تا پایان آذرماه سال جاری در سالن شماره ۲ مجموعه تئاتر لبخند پذیرای علاقه‌مندان خواهد بود.
عوامل اصلی این اثر عبارتند از:
نویسنده و کارگردان: رزیتا میرانی
تهیه‌کنندگان: پژمان تیمورتاش و گلاره عباسی
بازیگر: رزیتا میرانی
در خلاصه داستان این مونولوگ جذاب آمده است: دختری نابینا در تاریکی و تنهایی خود با لوازم آشپزخانه درگیر است و دنیای درونی‌اش را بازگو می‌کند. این نمایش دعوتی است به تماشای چالش‌های درونی و بیرونی انسان در فضایی تلفیقی از واقعیت و خیال.
مطالب مرتبط
- آموزش و پرورش تهران با درخواست وزارت بهداشت برای تعطیلی مدارس مخالفت کرد
- عاشق مجازی در کمین زنان؛ سارق سریالی در قرارهای اول دستگیر شد
- ساعت ۴۰۰ هزار دلاری اودمار پیگه رویال اوک، جزییات لوکس‌گرایی محمد بن سلمان را فاش کرد
- دانشگاه آزاد اسلامی نتایج آزمون EPT آبان و مهلت ثبت نام تعیین سطح زبان پزشکی را اعلام کرد
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.