در رویدادی کمسابقه که توجه علاقهمندان به تاریخ و مجموعهداران را به خود جلب کرده است، یک تیغ ریشتراش رومی متعلق به ۲۰۰۰ سال پیش قرار است در انگلستان به حراج گذاشته شود. این ابزار باستانی نه تنها یک شیء تاریخی است، بلکه پنجرهای به عادات زندگی، فرهنگ و حتی چالشهای امنیتی امپراتوری روم میگشاید و نگاهی تحلیلی به اهمیت آرایش و بهداشت در آن دوران ارائه میدهد.
حراج تیغ ریشتراش رومی: نمادی از زیبایی و تمدن باستان
این تیغ ریشتراش آهنی ۹ سانتیمتری که به نام «نوآکیلا» (Novacilae) شناخته میشد، دارای سوراخی کاربردی است که به اصلاحکننده امکان میداده انگشت خود را داخل آن قرار دهد تا تیغ را با دقت روی صورت حرکت داده و ریشهای کوتاه را بتراشد. همچنین، این سوراخ برای آویزان کردن تیغ به کمربند آرایشگر نیز مورد استفاده قرار میگرفت تا همواره در دسترس باشد.
<br>
<br>
چارلز هانسون، دلال حراج، با اشاره به ارزش تاریخی این تیغ ریشتراش بیان کرده است: «تصور کنید اگر این تیغ میتوانست حرف بزند، چه داستانهایی از چانههای باستانیای که با آن اصلاح شده بودند، روایت میکرد.» این ابزار نه تنها یک وسیله کاربردی بود، بلکه جزئی از روایت بزرگتر تاریخ مد، بهداشت و زندگی اجتماعی در امپراتوری روم محسوب میشود.
اصلاح صورت در روم باستان: از مُد تا نشانهی قدرت و جایگاه
برای رومیان ثروتمند و اشراف، اصلاح کامل صورت تنها یک عادت بهداشتی نبود، بلکه نمادی از متمدن بودن، جایگاه اجتماعی و مرتب بودن تلقی میشد. در حالی که برخی مجسمههای رومی با ریش به تصویر کشیده شدهاند، اکثریت شخصیتهای برجسته و قدرتمند آن دوران کاملاً اصلاحشده بودند. این روند نشان میدهد که مد اصلاح صورت در میان نخبگان رومی از محبوبیت بالایی برخوردار بوده است.
امپراتوران اولیه روم، از آگوستوس و تیبریوس گرفته تا تراژان و نرون، همگی بدون ریش تصویر شدهاند که نشاندهنده محبوبیت این شیوه آرایش در میان نخبگان بود. با این حال، دوران امپراتور هادریان نقطه عطفی در این روند محسوب میشود؛ پس از او بسیاری از امپراتوران از جمله آنتونینوس پیوس، مارکوس اورلیوس و کومودوس با ریش ظاهر شدند که تغییر در سلیقه و نمادگرایی را در آن دوره نشان میدهد. این تغییر میتواند ناشی از تأثیرات فلسفی، فرهنگی یا حتی شخصی باشد که نحوه نمایش قدرت و اشرافیت را دستخوش دگرگونی کرده است.
"depositio barbae": آیین بلوغ باستانی با تیغ ریشتراش رومی
یکی از مهمترین جنبههای فرهنگی مرتبط با اصلاح صورت در روم باستان، مراسم «depositio barbae» یا نخستین اصلاح ریش بود. این آیین که معمولاً در سن ۲۱ سالگی انجام میشد، نشانه رسمی گذار از نوجوانی به بزرگسالی محسوب میشد. پیش از این مراسم، اجازه داده میشد موهای نرم صورت بدون اصلاح رشد کنند تا زمانی که چیزی شبیه ریش ظاهر شود.
این مراسم گاهی با جشنهای کوچک همراه بود و موهای تازه تراشیدهشده به خدایان تقدیم میشد؛ موردی که در خودزندگینامه نرون نیز به آن اشاره شده است. این عمل نشاندهنده عمق مذهبی و فرهنگی بود که رومیان به عادات روزمره خود از جمله اصلاح صورت میبخشیدند و چگونگی تلفیق زندگی شخصی با باورهای عمومی را به نمایش میگذارد.
چالشهای امنیتی و قوانین پیرامون تیغ ریشتراش در روم
در دورانی که نخبگان رومی همواره بیم ترور داشتند، سپردن سرنوشت خود به دست یک آرایشگر با یک تیغ ریشتراش تیز، خطری جدی تلقی میشد. این نگرانی تنها یک گمانهزنی نبود، بلکه به اقدامات امنیتی ملموسی منجر شد:
دیونیسوس، پادشاه سیسیلی، از ترس توطئه آرایشگران، حتی دخترانش را مجبور کرد تا اصلاح صورت را بیاموزند تا نیازی به غریبهها نداشته باشد.
امپراتور دومیتیان نیز در تدبیری امنیتی، استفاده از تیغ ریشتراش در جمعیتهای شلوغ را ممنوع کرد و فعالیت آرایشگران در اماکن عمومی را محدود ساخت. این قوانین نشان میدهد که یک ابزار ساده مانند تیغ ریشتراش چگونه میتوانست در بطن سیاست و امنیت روزمره روم باستان نقش ایفا کند.
به گفته سیمون بارتلی، مشاور تاریخی، نمونهای چون این تیغ ریشتراش رومی که در وضعیت فوقالعادهای قرار دارد، به ندرت خارج از مجموعههای خصوصی دیده میشود و به همین دلیل ارزش تاریخی و کلکسیونی بالایی دارد.
تکامل تیغهای ریشتراش: میراثی ۲۰۰۰ ساله از نوآکیلا تا فورفِکس
این تیغ ریشتراش باستانی، در واقع پیشدرآمدی بر ابزارهای اصلاح پیچیدهتر بود. نمونهای دیگر از این ابزارها، قیچیمانندی به نام «فورفِکس» (forfex) بود که از دو تیغه آهنی متصل به شکل نعل اسب تشکیل میشد و میتوان آن را گونهای ابتدایی از ابزارهای اصلاح امروزی دانست. بدنه این ابزارهای اولیه معمولاً از آلیاژ برنز یا مس ساخته میشد و تیغه تیز آهنی در آن جای میگرفت.
حراج این تیغ ریشتراش رومی نه تنها فرصتی برای مجموعهداران است، بلکه یادآور داستانهای ناگفتهای از زندگی روزمره، فرهنگ غنی و پیشرفت ابزارهای ساده در امپراتوری روم باستان به شمار میرود. این شیء کوچک با خود میراثی ۲۰۰۰ ساله از تلاش انسان برای آراستگی و انطباق با معیارهای اجتماعی زمانه خود را حمل میکند.
مطالب مرتبط
- جاسوسان باستان چگونه پیامهای سری خود را از چشم دشمنان پنهان میکردند
- شناسایی زودهنگام اضطراب در کودکان کلید سلامت روان پایدار آنهاست
- با کمال میل، متن خبری بازنویسی شده با نگاه تحلیلی، رعایت نکات سئو و ساختار درخواستی در ادامه آمده است:
- دوش آب سرد: راهی آسان برای دستیابی به فواید سرددرمانی مشابه وان یخ
عادله نیکنژاد
او فارغالتحصیل رشته روزنامهنگاری با گرایش رسانههای دیجیتال است. فعالیت حرفهای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازیهای ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وبسایتهای سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.