آلودگی هوا، پدیده‌ای شایع در شهرهای بزرگ، سلامت اعضای حیاتی بدن از جمله چشم‌ها را به طور جدی تهدید می‌کند. با افزایش ذرات معلق و آلاینده‌ها در محیط، ارگان‌هایی مانند پوست، ریه‌ها و به ویژه چشم‌ها که در تماس مستقیم با هوا هستند، بیشترین آسیب‌پذیری را از خود نشان می‌دهند. در همین راستا، یک فوق‌تخصص چشم‌پزشکی به تشریح عوارض آلودگی هوا بر چشم پرداخته و راهکارهای پیشگیرانه را گوشزد کرده است.
`
`
آلودگی هوا و چشم‌ها: تهدیدی مستقیم برای سلامت بینایی
دکتر هاشم دریاباری، فوق‌تخصص چشم‌پزشکی، تاکید می‌کند که چشم، به دلیل قرار گرفتن مستقیم در معرض عوامل محیطی، یکی از آسیب‌پذیرترین اعضای بدن در برابر آلودگی هوا است. او آسیب‌های ناشی از آلودگی را به دو دسته کلی تقسیم می‌کند:
عوارض گذرا و کوتاه‌مدت: این موارد غالباً آزاردهنده اما موقتی هستند و با بهبود کیفیت هوا یا استفاده از روش‌های مراقبتی برطرف می‌شوند.
عوارض بلندمدت: این دسته شامل آسیب‌های جدی‌تری است که می‌تواند سلامت بینایی را به طور پایدار تحت تاثیر قرار دهد و نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارد.
خشکی چشم؛ شایع‌ترین عارضه آلودگی هوا بر سلامت چشم
بنا به اظهارات این متخصص، شایع‌ترین شکایت بیماران در مواجهه با آلودگی هوا، بروز علائمی نظیر سوزش، خارش و قرمزی شدید در چشم‌ها است که همگی نشانه‌های اولیه خشکی چشم محسوب می‌شوند. مالش مداوم چشم‌ها در واکنش به این التهابات، خود می‌تواند به تشدید مشکل و ایجاد عوارض جدی‌تری مانند التهاب قرنیه و در پی آن، قوز قرنیه منجر شود. ذرات معلق موجود در هوای آلوده، پس از ورود به لایه اشک چشم، تأثیرات مخربی را بر جای می‌گذارند و زمینه را برای بروز این عوارض فراهم می‌کنند.
عوارض بلندمدت آلودگی هوا بر چشم‌ها: از ماکولا تا آب مروارید
دکتر دریاباری با اشاره به مکانیسم پیچیده‌تر آسیب‌های بلندمدت، توضیح می‌دهد که ذرات معلق تنها محدود به سطح چشم نمی‌مانند. این ذرات از طریق ریه‌ها وارد جریان خون شده و به بافت‌های حساس شبکیه و کوروئید در پشت چشم می‌رسند. تجمع توکسین‌ها (مواد سمی) ناشی از آلودگی در خون، می‌تواند سرعت بروز عارضه "لکه زرد ماکولا ناشی از سن" (Age-related Macular Degeneration) را افزایش دهد؛ عارضه‌ای که منجر به کاهش بینایی مرکزی می‌شود و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این، ورود مداوم آلاینده‌ها به چشم، کدورت عدسی و در نهایت، ایجاد آب مروارید را نیز تسریع می‌کند. آب مروارید با کدر شدن عدسی طبیعی چشم همراه است که منجر به تاری دید پیشرونده می‌شود.
راهکارهای کلیدی برای محافظت از چشم‌ها در هوای آلوده
با توجه به شیوع آلودگی هوا، اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای حفظ سلامت چشم‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فوق‌تخصص چشم‌پزشکی توصیه‌های زیر را برای مقابله با خشکی، سوزش و سایر عوارض ناشی از آلودگی هوا ارائه می‌دهد:
استفاده از اشک مصنوعی: توصیه می‌شود افراد، به خصوص در روزهای آلوده، روزی ۳ تا ۴ بار از قطره اشک مصنوعی برای حفظ رطوبت و شست‌وشوی اولیه سطح چشم استفاده کنند. این اقدام به دفع ذرات معلق و کاهش تحریک کمک می‌کند.
شست‌وشوی منظم چشم‌ها: شست‌وشوی مرتب چشم‌ها با آب معمولی (تمیز و ولرم) نیز می‌تواند به پاکسازی سطح چشم از آلاینده‌ها و کاهش علائم خشکی و سوزش کمک شایانی کند.
پرهیز از لنزهای تماسی: استفاده از لنزهای تماسی در هوای آلوده می‌تواند خطر عفونت و آلودگی چشم را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. به بیماران توصیه می‌شود در چنین شرایطی، لنزهای تماسی را کنار گذاشته و از عینک استفاده کنند. عینک علاوه بر تصحیح بینایی، لایه‌ای محافظ در برابر ذرات معلق ایجاد می‌کند.
کاهش مواجهه با آلودگی: تا حد امکان از حضور در فضای باز در ساعات اوج آلودگی خودداری کرده و در صورت لزوم، از ماسک‌های مناسب و عینک‌های محافظ (مانند عینک‌های آفتابی با پوشش کامل) استفاده شود.
تغذیه مناسب و آنتی‌اکسیدان‌ها: مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ) می‌تواند به تقویت سیستم دفاعی بدن و چشم‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک کند.
با رعایت این نکات ساده اما حیاتی، می‌توان تا حد زیادی از عوارض زیان‌بار آلودگی هوا بر سلامت چشم‌ها کاست و بینایی را در برابر تهدیدات محیطی محافظت کرد.
مطالب مرتبط
- دانشمندان پنج مرحله کلیدی در رشد مغز انسان را از ۹ تا ۸۳ سالگی شناسایی کردند
- یک گام کوچک برای سلامتی بزرگ: تنظیم خواب راهکاری مؤثر برای کنترل فشار خون
- متخصص طب ایرانی راهکارهایی برای تسکین سریع گلودرد با ترفندهای سنتی ارائه داد
- پزشکان تاکید می‌کنند: مصرف امگا ۳ برای سلامت جامع مردان حیاتی است
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.