برای بسیاری از افراد، شب فرصتی برای استراحت و بازیابی انرژی است؛ اما برای برخی دیگر، لحظه‌ای‌ست که اضطراب، ترس و حملات عصبی آغاز می‌شود. این وضعیت که با نام سومنوفوبیا یا اضطراب خواب شناخته می‌شود، نوعی ترس مزمن از خوابیدن است که می‌تواند سلامت روان و کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.
سومنوفوبیا چیست و چگونه بروز می‌کند؟
به گفته دکتر ریا تالوار، روان‌شناس و متخصص اختلالات رفتاری، سومنوفوبیا تنها به معنای مشکل در خوابیدن نیست؛ بلکه ترسی عمیق از وقوع اتفاقی ناگوار هنگام خواب است. این ترس ممکن است با علائمی مانند تپش قلب، تعریق، افکار منفی و حتی حملات پانیک همراه باشد.
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً:
- از فرا رسیدن شب دچار اضطراب می‌شوند
- زمان خواب را به تعویق می‌اندازند یا از آن اجتناب می‌کنند
- علائم جسمی مانند لرزش یا تپش قلب را تجربه می‌کنند
- دچار اختلالات خواب و بی‌خوابی مزمن می‌شوند
ارتباط اضطراب خواب با سلامت روان
تحقیقات نشان می‌دهد که خواب ناکافی و اضطراب، رابطه‌ای دوطرفه دارند. محرومیت از خواب می‌تواند سطح هورمون استرس (کورتیزول) را افزایش دهد و منجر به کاهش تمرکز، ضعف حافظه، تحریک‌پذیری و اختلال در روابط اجتماعی شود. در بلندمدت، این چرخه معیوب می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی و اختلالات روانی جدی‌تر شود.
مطالعه‌ای منتشرشده در نشریه Frontiers in Neurology نیز تأیید کرده است که درمان هم‌زمان اضطراب و افسردگی می‌تواند کیفیت خواب را بهبود ببخشد و بالعکس.
راهکارهای درمانی برای مقابله با سومنوفوبیا
دکتر تالوار پیشنهاد می‌کند که برای خروج از این چرخه اضطراب، باید به درمان‌های تخصصی روی آورد. برخی از روش‌های مؤثر عبارت‌اند از:
- رفتاردرمانی شناختی (CBT): برای اصلاح الگوهای فکری منفی مرتبط با خواب
- درمان مواجهه‌ای: قرار گرفتن تدریجی در موقعیت‌های مرتبط با خواب در محیطی امن
- تمرین‌های آرام‌سازی: مانند مدیتیشن، تنفس عمیق و ریلکسیشن عضلانی
- رعایت بهداشت خواب: تنظیم ساعت خواب، ایجاد محیط آرام، پرهیز از مصرف کافئین و استفاده از وسایل الکترونیکی پیش از خواب
نتیجه‌گیری
سومنوفوبیا اختلالی واقعی و تأثیرگذار است که نباید نادیده گرفته شود. این ترس از خوابیدن می‌تواند به‌تدریج سلامت روان را تضعیف کرده و کیفیت زندگی را کاهش دهد. با شناخت دقیق، استفاده از روش‌های درمانی مناسب و در صورت نیاز، مراجعه به متخصصان سلامت روان، می‌توان این اختلال را کنترل و درمان کرد.
