زانو، یکی از حیاتی‌ترین مفاصل بدن، روزانه فشار زیادی را تحمل می‌کند؛ چه در انجام فعالیت‌های معمول و چه در ورزش‌های سنگین. با گذر زمان و در اثر عوامل مختلف، این مفصل ممکن است دچار آسیب‌هایی شود که در صورت بی‌توجهی، عملکرد حرکتی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شایع‌ترین آسیب‌های زانو و دلایل بروز آن‌ها
دکتر حسین اکبری‌اقدم، متخصص ارتوپدی و فلوشیپ جراحی زانو، مهم‌ترین اختلالات زانو را چنین معرفی می‌کند:
- آرتروز زانو: شایع‌ترین علت درد مفصل در سالمندان که با تخریب تدریجی غضروف‌ها همراه است.
- پارگی مینیسک: آسیب رایج در میان ورزشکاران و افرادی که حرکات چرخشی شدید انجام می‌دهند.
- آسیب‌های رباطی: از جمله پارگی رباط صلیبی که موجب بی‌ثباتی مفصل زانو می‌شود.
- نرمی کشکک زانو: اختلالی دردناک که بر روی سطح پشت کشکک تأثیر می‌گذارد.
علل بروز این مشکلات اغلب شامل افزایش سن، چاقی، سابقه ژنتیکی، فعالیت‌های فیزیکی نادرست و ضعف عضلات اطراف زانو است.
روش‌های پیشگیری و درمان غیرجراحی
بیشتر آسیب‌های زانو را می‌توان با اصلاح سبک زندگی و رعایت نکات ساده، کنترل یا از بروز آن‌ها جلوگیری کرد:
- تقویت عضلات چهارسر ران با تمرینات ورزشی منظم
- انتخاب کفش استاندارد و طبی در فعالیت‌های روزانه
- پرهیز از نشستن‌های طولانی و استفاده صحیح از پله‌ها
- حفظ وزن مناسب و پرهیز از نشستن در حالت چمباتمه یا چهارزانو
در مراحل اولیه، درمان‌هایی مانند داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی، تزریق ژل‌های مفصلی، PRP و اوزون‌تراپی می‌توانند مؤثر واقع شوند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
جراحی‌های تخصصی زانو؛ از آرتروسکوپی تا تعویض مفصل
در مواردی که درمان‌های محافظه‌کارانه پاسخگو نباشد، تکنیک‌های جراحی مدرن وارد عمل می‌شوند:
- آرتروسکوپی زانو: روشی کم‌تهاجمی برای ترمیم آسیب‌های رباط یا مینیسک
- تعویض کامل مفصل زانو: در موارد پیشرفته آرتروز، عملکرد طبیعی مفصل را بازمی‌گرداند
انتخاب بهترین روش درمان بسته به سن بیمار، میزان آسیب، سبک زندگی و اهداف درمانی صورت می‌گیرد و مشورت با متخصص جراحی زانو توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
به گفته دکتر اکبری‌اقدم، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مهم‌ترین راه جلوگیری از آسیب‌های زانو، آگاه‌سازی عمومی، اصلاح سبک زندگی و مراجعه به‌موقع به پزشک متخصص است. با رعایت این نکات، می‌توان از بروز بسیاری از اختلالات جلوگیری کرده و سلامت زانو را در طول عمر حفظ کرد.
