کشف یک گونه عنکبوت جهنده به نام "عنکبوت مورچه‌نما" (Toxeus magnus) که از نوزادان خود با ترشح نوعی "شیر" غنی از مواد مغذی مراقبت می‌کند، جامعه علمی را شگفت‌زده کرده است. این رفتار که شباهت قابل توجهی به شیردهی در پستانداران دارد، مرزهای پیشین درک ما از مراقبت والدینی در بی‌مهرگان را جابجا کرده و نمونه‌ای برجسته از تکامل همگرا در قلمرو حیوانات به شمار می‌رود. این یافته‌ها، نیاز به بازنگری در گستردگی پدیده شیردهی و مراقبت طولانی‌مدت از فرزندان در سراسر حیات وحش را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
تصویر: 
پدیده بی‌سابقه: کشف شیردهی در عنکبوت مورچه‌نما
دانشمندان در بررسی‌های خود روی گونه‌ای از عنکبوت‌های جهنده که به دلیل شباهت ظاهری به مورچه‌ها، "عنکبوت مورچه‌نما" نامیده می‌شوند، متوجه رفتار تولیدمثلی و مراقبتی منحصر به فردی شدند. برخلاف تصور رایج که عنکبوت‌ها موجوداتی عمدتاً تنهازی هستند، مشاهده شد که این گونه خاص در لانه‌های خود به صورت کلونی‌هایی متشکل از چندین عنکبوت بالغ و نوجوان زندگی می‌کند. این ساختار غیرمعمول، محققان را به سمت مطالعه دقیق‌تر روند رشد و تغذیه نوزادان این عنکبوت سوق داد. یافته‌های بعدی نشان داد که مادران این عنکبوت‌ها، مایعی مغذی تولید می‌کنند که از لحاظ عملکردی و رفتاری کاملاً شبیه به شیر پستانداران است.
مکانیزم شگفت‌انگیز شیردهی عنکبوت چگونه کار می‌کند؟
پس از تخم‌شکنی، نوزادان عنکبوت مورچه‌نما کاملاً به این ترشح "شیرمانند" وابسته هستند. این مایع مغذی که از شیار اپی‌گاستریک مادر ترشح می‌شود، برای رشد و بقای عنکبوت‌های جوان حیاتی است. آنچه این پدیده را شگفت‌انگیزتر می‌کند، طولانی بودن دوره شیردهی عنکبوت است؛ مادر حتی پس از اینکه فرزندانش قادر به یافتن غذا به طور مستقل می‌شوند، و تا مرحله نزدیک به بلوغ جنسی، همچنان آن‌ها را با این مایع غنی تغذیه می‌کند. جالب توجه است که این شیر عنکبوت به دلیل غلظت بالای پروتئین، نوعی "ابرمایع" محسوب می‌شود که تقریباً چهار برابر شیر گاو پروتئین دارد.
تکامل همگرا: شباهت شیردهی عنکبوت با پستانداران
کشف شیردهی در عنکبوت مورچه‌نما نمونه‌ای کلاسیک از "تکامل همگرا" را به نمایش می‌گذارد. تکامل همگرا پدیده‌ای است که در آن، صفات مشابه یا عملکردهای زیستی یکسان در گونه‌های کاملاً نامرتبط، به دلیل سازگاری با محیط‌های مشابه یا پاسخ به چالش‌های زیستی یکسان، به طور مستقل تکامل می‌یابند. در این مورد، مکانیزم شیردهی عنکبوت که در یک بی‌مهره مشاهده شده، شباهت‌های عملکردی و رفتاری خیره‌کننده‌ای با شیردهی در پستانداران دارد و نشان می‌دهد طبیعت برای حل مسائل بقا، گاهی راه‌حل‌های مشابهی را در شاخه‌های بسیار دور درخت حیات به کار می‌گیرد.
چرا عنکبوت‌ها به شیردهی روی آوردند؟ دلایل اکولوژیک
دانشمندان معتقدند که پدیده‌های اکولوژیکی خاصی ممکن است تکامل شیردهی عنکبوت و مراقبت طولانی‌مدت از فرزندان را تسهیل کرده باشند. این شرایط عمدتاً حول محور چالش‌های محیطی و نیازهای بقای گونه متمرکز است:
خطرات بالای شکار: در محیط‌هایی که عنکبوت‌های جوان به شدت در معرض خطر شکارچیان قرار دارند، مراقبت طولانی‌مدت مادر می‌تواند شانس بقای آن‌ها را به شکل چشمگیری افزایش دهد.
دسترسی نامطمئن به منابع غذایی: در مناطقی با دسترسی محدود یا ناپایدار به غذا، تأمین مستقیم مواد مغذی توسط مادر، رشد و نمو پایدار نوزادان را تضمین می‌کند.
در پاسخ به این شرایط، فیزیولوژی، رفتار و شناخت مادران عنکبوت مورچه‌نما به گونه‌ای دگرگون شده است که امکان تولید شیر و مراقبت طولانی‌مدت از فرزندان را فراهم آورد. این دوره طولانی مراقبت والدینی به عنکبوت‌های جوان فرصت می‌دهد تا مهارت‌های ضروری برای استقلال کامل، از جمله شکار و دفاع در برابر شکارچیان را کسب کنند.
آیا شیردهی عنکبوت به معنای هزینه بیشتر برای مادر است؟
اگرچه شیردهی عنکبوت مزایای بی‌شماری برای بقای نوزادان دارد، اما از دیدگاه انرژی برای مادر هزینه‌بر است. تولید شیر و مراقبت طولانی‌مدت، نیاز به صرف انرژی زیادی دارد که ممکن است با کاهش تعداد فرزندان در هر زایمان همراه باشد. به عبارت دیگر، مادر ممکن است برای اطمینان از بقای تعداد کمتری از فرزندان خود، سرمایه‌گذاری انرژی بیشتری بر روی هر یک از آن‌ها انجام دهد. این جنبه از پدیده شیردهی در عنکبوت‌ها، از جمله نکات مهمی است که برای درک کامل استراتژی‌های تولیدمثلی این گونه، نیاز به بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر دارد.
مطالب مرتبط
- جنایت هولناک خانوادگی در ارومیه: پسر جوان پس از قتل مادر، خواهر و مادرزن، مقابل چشمان فرزندش خودکشی کرد
- ماجرای سگ نیوفاندلند با ظاهر شیر وحشی پلیس ایرلند را به تکاپو انداخت
- ترس از شکست مقابل مصر، برنامه بازی تیم ملی ایران در امارات را تغییر داد
- زبان حیوانات؛ از شکار تا دفاع، ابزاری شگفت‌انگیز در نبرد بقا در طبیعت
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.