بازار تاریخی اراک، ساخته‌شده در سال ۱۲۲۸ هجری قمری در دوران فتحعلی‌شاه قاجار، از بیش از دو قرن پیش تکیه‌گاه اقتصاد، فرهنگ و اجتماع شهر اراک بوده است. مرمت بازار تاریخی اراک با همکاری نهادهای دولتی و کسبه بازار، گامی مهم در تکمیل پرونده ثبت جهانی این مجموعه ۱۴ هکتاری است.
ضرورت و اهمیت مرمت بازار تاریخی اراک
مرمت بازار تاریخی اراک، علاوه بر حفاظت از میراث ملموس، موتور محرکی برای توسعه گردشگری استان مرکزی خواهد بود. طبق آمار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، این بازار سالانه بیش از ۲۰۰ هزار بازدیدکننده داخلی و خارجی جذب می‌کند. ثبت جهانی بازار تاریخی اراک می‌تواند مشابه تجربه بازار تبریز (ثبت‌شده در فهرست یونسکو از ۲۰۱۰) رشد گردشگری تا ۳۰ درصد و افزایش درآمد کسبه را به همراه داشته باشد.
مشارکت بازاریان در مرمت بازار تاریخی اراک
در تفاهم‌نامه سال ۱۴۰۳، اداره میراث فرهنگی استان، شهرداری اراک، اداره اوقاف و کسبه بازار متعهد شدند منابع لازم برای مرمت بازار تاریخی اراک را تأمین کنند:
- شهرداری اراک با اختصاص ۳۰ میلیارد تومان و میراث فرهنگی استان با ۱۰ میلیارد تومان حمایت مالی کرده‌اند.
- کسبه بازار متناسب با توان مالی خود، هزینه‌های مرمت را در سرای کاشانی، سرای نوذری، سرای کتابفروش‌ها و ۹ سرای موقوفه‌ای دیگر تقبل کرده‌اند.
اولویت کار کارشناسان مرمت عبارت است از سبک‌سازی بام و کندن لایه‌های فرسوده، اصلاح ناودان‌ها، تعمیر طاق‌ها، کف‌سازی سنگی و بندکشی سنتی جداره‌ها.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد بازار تاریخی اراک
این بازار سرپوشیده—یکی از ۱۳ بازار سرپوشیده ایران—دارای دو محور اصلی عمود بر هم است و هر سرا (راسته) طرح و عملکردی مستقل دارد. از ویژگی‌های شاخص آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سقف گنبدی با نورگیرهای چندضلعی که علاوه بر روشنایی طبیعی، تهویه غارگونه ایجاد می‌کنند
- ترکیب کاروانسرا، حمام، مسجد و مدرسه در مجموعه‌ای همگون که تعامل اقتصادی و اجتماعی را تسهیل می‌کرد
چشم‌انداز ثبت جهانی
با انتخاب مشاور ثبت جهانی تا پایان مهرماه، پرونده بازار تاریخی اراک بر اساس معیارهای یونسکو از جمله اصالت معماری، یکپارچگی ساختاری و مدیریت مستند تهیه می‌شود. مرمت اصولی بازار نه‌تنها از ساختمان‌های ۲۰۰ ساله حفاظت می‌کند، بلکه زمینه‌ای فراهم می‌آورد تا این میراث بی‌همتای قاجاری به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یابد و ارزش افزوده اقتصادی و فرهنگی برای شهر اراک و استان مرکزی خلق کند.
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.
