با افزایش محبوبیت مکمل‌های زیبایی و سلامت، بسیاری از افراد هنگام خرید قرص‌های کلاژن با این پرسش مواجه می‌شوند: آیا مصرف کلاژن باعث چاقی می‌شود؟ این دغدغه به‌ویژه برای کسانی که به دنبال بهبود پوست و مفاصل بدون تغییر وزن هستند، اهمیت زیادی دارد. در این مقاله، با نگاهی علمی و مبتنی بر مطالعات معتبر، تأثیر کلاژن بر اشتها، متابولیسم و ترکیب بدن را بررسی می‌کنیم تا به این سؤال پرتکرار پاسخ دقیق‌تری بدهیم.
کلاژن چیست و چرا مصرف آن رایج شده است؟
کلاژن فراوان‌ترین پروتئین ساختاری در بدن انسان است و حدود ۳۰ درصد از کل پروتئین‌های بدن را تشکیل می‌دهد. این پروتئین در انواع مختلفی مانند نوع ۱، ۲ و ۳ وجود دارد که هرکدام نقش متفاوتی در سلامت پوست، مفاصل، استخوان‌ها و بافت‌های همبند ایفا می‌کنند.
با افزایش سن، تولید طبیعی کلاژن در بدن کاهش می‌یابد و این موضوع با علائمی مانند افتادگی پوست، درد مفاصل و شکنندگی ناخن‌ها همراه می‌شود. به همین دلیل، مصرف مکمل‌های کلاژن هیدرولیز شده به‌عنوان راهکاری برای جبران این کاهش، مورد توجه قرار گرفته است.
آیا کلاژن کالری بالایی دارد؟
از نظر تغذیه‌ای، کلاژن یک پروتئین ناقص محسوب می‌شود و فاقد آمینواسید ضروری تریپتوفان است. با این حال، سرشار از گلایسین، پرولین و آلانین است که برای بازسازی بافت‌های بدن بسیار مفیدند.
هر گرم کلاژن حدود ۴ کیلوکالری انرژی دارد. بنابراین:
- ۱۰ گرم کلاژن = ۴۰ کیلوکالری
- ۲۰ گرم کلاژن (دوز رایج مصرفی) = حدود ۸۰ کیلوکالری
این مقدار انرژی بسیار کمتر از یک میان‌وعده معمولی است و نمی‌تواند به‌تنهایی عامل افزایش وزن باشد.
بررسی علمی: آیا کلاژن چاق‌کننده است یا لاغرکننده؟
مطالعات اخیر نشان می‌دهند که مصرف کلاژن نه‌تنها باعث چاقی نمی‌شود، بلکه در برخی موارد می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. در یک تحقیق منتشرشده در ژورنال Nutrients (۲۰۲۴)، شرکت‌کنندگان با مصرف روزانه ۲۰ گرم کلاژن خاص، کاهش وزن، کاهش چربی احشایی و افزایش توده عضلانی را تجربه کردند.
همچنین مقاله‌ای در Health.com (۲۰۲۵) نشان داد که مصرف پروتئین‌بار حاوی کلاژن منجر به کاهش وزن بیشتر نسبت به بارهای معمولی شد، بدون اینکه توده عضلانی کاهش یابد.
تأثیر کلاژن بر اشتها و هورمون‌های سیری
یکی از مکانیسم‌های مهم کلاژن در کنترل وزن، تأثیر آن بر هورمون گرلین است؛ هورمونی که سیگنال گرسنگی را به مغز ارسال می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که برخی انواع کلاژن با قابلیت تورم بالا در معده، می‌توانند سطح گرلین را کاهش داده و احساس سیری را افزایش دهند.
این نوع کلاژن مانند فیبرهای حجیم عمل کرده و با اشغال فضای معده، از پرخوری جلوگیری می‌کند. همچنین افزایش هورمون‌های سیری مانند PYY و GLP-1 نیز در برخی تحقیقات گزارش شده است.
تفاوت کلاژن با سایر مکمل‌های پروتئینی
در مقایسه با پروتئین وی (Whey)، کلاژن کالری کمتری دارد و تأثیر مستقیم بر رشد عضله ندارد. وی پروتئین یک پروتئین کامل است که برای عضله‌سازی مناسب‌تر است، اما در صورت مصرف زیاد می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
در مقابل، کلاژن بیشتر برای حفظ سلامت پوست، مفاصل و استخوان‌ها کاربرد دارد و احتمال چاقی ناشی از مصرف آن بسیار پایین است.
انتخاب نوع مناسب کلاژن برای کنترل وزن
در بازار، انواع مختلفی از مکمل‌های کلاژن وجود دارد. برای کنترل اشتها و کمک به کاهش وزن، نوعی از کلاژن با قابلیت تورم بالا و هضم آهسته توصیه می‌شود. این نوع کلاژن در معده منبسط شده و باعث احساس سیری طولانی‌مدت می‌شود.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ نشان داد که این نوع کلاژن با تورم بیش از ۱۹۰۰ درصد در محیط اسیدی معده، تأثیر قابل‌توجهی در کاهش اشتها و دریافت کالری روزانه دارد.
نتیجه‌گیری: آیا قرص کلاژن چاق‌کننده است؟
بر اساس شواهد علمی موجود، کلاژن به‌تنهایی عامل چاقی نیست. در واقع، برخی انواع آن می‌توانند با افزایش احساس سیری، کاهش اشتها و حمایت از فعالیت بدنی، به کنترل وزن کمک کنند. بنابراین، اگر مکمل کلاژن را به‌درستی و با آگاهی مصرف کنید، نه‌تنها نگران افزایش وزن نخواهید بود، بلکه ممکن است از مزایای آن در بهبود ترکیب بدن نیز بهره‌مند شوید.
