با افزایش بیسابقه آلودگی هوا در کلانشهرها، سلامت گروههای آسیبپذیر جامعه بیش از پیش مورد تهدید قرار گرفته است. در تازهترین مطالعات، پژوهشگران بر پیامدهای وخیم این پدیده زیستمحیطی بر مادران باردار و نوزادان تمرکز کردهاند. نتایج این بررسیها، ابعاد گستردهای از آسیبهای احتمالی آلودگی هوا را بر رشد و سلامت نسل آینده آشکار میسازد که فراتر از تصورات رایج است و ضرورت اتخاذ تدابیر جدی را گوشزد میکند.
[
]
آلودگی هوا؛ زنگ خطر جدی برای سلامت مادران و نوزادان
آلودگی هوا امروزه به یکی از معضلات اصلی بهداشت عمومی در سراسر جهان تبدیل شده است، اما تاثیرات آن بر دو گروه حساس، یعنی زنان باردار و نوزادان، به مراتب نگرانکنندهتر است. این گروهها به دلیل ویژگیهای فیزیولوژیک خاص خود، در برابر آلایندههای محیطی آسیبپذیری بیشتری دارند. مواجهه با هوای آلوده در دوران بارداری میتواند به طور مستقیم بر روند رشد جنین تاثیر بگذارد و پیامدهایی همچون کاهش وزن هنگام تولد و زایمان زودرس را به همراه داشته باشد. همچنین، ذرات ریز آلاینده با ورود به بدن مادر، باعث التهاب شده و میتواند مانع انتقال کافی مواد مغذی حیاتی از طریق جفت به جنین شود. این اختلال در عملکرد جفت، نه تنها رشد فعلی جنین را مختل میکند، بلکه میتواند اثرات طولانیمدتی بر کیفیت زندگی و سلامت او در آینده داشته باشد.
مکانیزمهای پنهان تاثیر آلودگی هوا بر آسیبپذیری نوزادان
گسترش بیرویه شهرنشینی، افزایش مصرف سوختهای فسیلی و ترافیک فزاینده، منجر به افزایش قابل توجه آلایندهها در فضایی شده که نوزادان ناگزیر به تنفس در آن هستند. نوزادان با سرعت تنفس بالاتری نسبت به بزرگسالان و سیستم ایمنی هنوز در حال تکامل، بیش از پیش در معرض آسیبهای ناشی از آلودگی هوا قرار میگیرند. آلایندهها میتوانند به طور مستقیم سیستم ایمنی حساس نوزادان را مختل کرده و احتمال ابتلا به عفونتها و بیماریهای تنفسی مانند آسم و برونشیت را افزایش دهند. علاوه بر این، استرس اکسیداتیو ناشی از این آلایندهها، سلولهای در حال رشد جنین را هدف قرار داده و به آنها صدمه میزند. مطالعات نشان میدهند که در برخی موارد، این آسیبها میتوانند حتی به مشکلات شناختی و رفتاری در آینده منجر شوند. این عوامل، اهمیت بیبیش از پیش تحقیقات جامع و اقدامات پیشگیرانه در زمینه آلودگی هوا را در راستای حفظ سلامت نسلهای آتی برجسته میسازد.
نتایج یک تحقیق ایرانی؛ ارتباط مستقیم آلایندهها با مشکلات بارداری و سلامت نوزادان
در یک نوشتار علمی که به صورت نامهای به سردبیر فصلنامه ابن سینا منتشر شده است، رضا اسلامی از دانشکده طب هوافضا و زیرسطحی دانشگاه علوم پزشکی آجا، به همراه همکارانش به بررسی جامع ارتباط میان آلودگی هوا و سلامت نسل آینده پرداختهاند. این مطالعه، با تکیه بر شواهد موجود، بر ضرورت توجه به این مسئله و مدیریت اثربخش آلودگی هوا تاکید میکند. یافتههای جمعآوری شده در این نوشتار، ارتباط مستقیم برخی آلایندهها را با پیامدهای جدی بارداری و سلامت نوزادان آشکار میسازد. برای نمونه، قرارگیری مادران در معرض ذرات PM10 و دیاکسید گوگرد (SO2) با کاهش وزن نوزاد هنگام تولد مرتبط است. همچنین، مواجهه با ذرات PM2.5، نیتریک اکسید (NO)، دیاکسید نیتروژن (NO2) و منواکسید کربن (CO) ارتباط معناداری با زایمان زودرس نشان دادهاند. این نتایج نه تنها بیانگر یک چالش زیستمحیطی هستند، بلکه سرنوشت سلامت و آینده نسلهای آتی جامعه را تحت تاثیر قرار میدهند. همچنین، این تحقیق به این نکته اشاره دارد که فقر، سوءتغذیه و نبود مراقبتهای کافی، میتوانند اثرات مخرب آلودگی را تشدید کرده و وضعیت سلامت نوزاد را وخیمتر سازند.
راهکارهای عملی برای مقابله با آلودگی هوا و حفظ سلامت نوزادان
حفاظت از سلامت مادران باردار و نوزادان در برابر آلودگی هوا، نیازمند رویکردی چندجانبه است که هم رفتارهای فردی و هم سیاستهای کلان دولتی را در بر میگیرد.
توصیههای فردی برای مادران باردار و خانوادهها:
در ساعات اوج ترافیک و نزدیکی صنایع، از تردد در این مناطق خودداری کنید.
از دود سیگار و سایر آلایندههای داخلی دوری کنید.
گزارشهای کیفیت هوا را دنبال کرده و در روزهای آلوده، فعالیتهای خارج از منزل را محدود نمایید.
مصرف میوهها و سبزیجات تازه را برای تقویت سیستم ایمنی افزایش دهید.
سیاستهای کلان برای کاهش آلودگی هوا:
سرمایهگذاری در زیرساختهای حمل و نقل عمومی پاک و کارآمد.
حمایت از تولید و استفاده از وسایل نقلیه با آلایندگی صفر.
افزایش سرانه فضای سبز شهری و درختکاری برای تصفیه طبیعی هوا.
اعمال قوانین سختگیرانهتر و نظارت مستمر بر واحدهای صنعتی آلاینده.
این نوشتار علمی یادآور میشود که سلامت جنین و نوزاد تنها به مراقبتهای روزمره محدود نمیشود و نیازمند برنامهریزی بلندمدت و تبدیل کاهش آلودگی هوا به یک اولویت ملی است. در شرایطی که بسیاری از شهرهای کشور با چالش روزهای پاک اندک روبرو هستند، این هشدارها اهمیت حیاتی پیدا میکنند و نویدبخش آیندهای سالمتر برای نسلهای بعدی خواهند بود.
مطالب مرتبط
- صبحانه؛ وعدهای حیاتی که میتواند سلامت قلب شما را به خطر اندازد
- آلودگی هوا سلامت چشمها را به خطر میاندازد؛ راهکارهای محافظت ضروری است
- دانشمندان پنج مرحله کلیدی در رشد مغز انسان را از ۹ تا ۸۳ سالگی شناسایی کردند
- نارنگی پاییزی، سپر دفاعی بدن در برابر کلسترول بالا و فشار خون نامتعادل است
عادله نیکنژاد
او فارغالتحصیل رشته روزنامهنگاری با گرایش رسانههای دیجیتال است. فعالیت حرفهای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازیهای ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وبسایتهای سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.