غذاهای دوره قاجار، فراتر از یک وعده غذایی، بازتابی از فرهنگ، هنر و سبک زندگی ایرانیان آن عصر بودند. در این گزارش، سفری خیالی به دل تاریخ خوراک ایران خواهیم داشت؛ از صبحانه‌ای ساده و مغذی تا شام‌هایی باشکوه و پرمحتوا. این تجربه نه‌تنها طعم‌های اصیل را به یاد می‌آورد، بلکه نشان می‌دهد چگونه تغذیه در آن دوران با سلامت، زیبایی و آداب اجتماعی گره خورده بود.
آغاز روز با صبحانه‌ای سنتی و آرام‌بخش
روز قجری با نان سنگک داغ، پنیر لیقوان، سبزی تازه و چای خوش‌عطر آغاز می‌شد. در مناسبت‌های خاص، خاگینه زعفرانی نیز زینت‌بخش سفره بود. این ترکیب ساده اما مغذی، سرشار از فیبر، پروتئین، آنتی‌اکسیدان و خواص آرام‌بخش بود.
طرز تهیه خاگینه زعفرانی: تخم‌مرغ‌ها را با زعفران دم‌کرده، شکر و کمی وانیل مخلوط کرده و در تابه‌ای با کره یا روغن سرخ کنید تا دو طرف آن طلایی شود. افزودن کمی آرد یا نشاسته باعث انسجام بیشتر خاگینه خواهد شد.
ناهاری شاهانه با خورش فسنجان و پلو زعفرانی
در وعده ناهار، خورش فسنجان با گوشت اردک، برنج زعفرانی و ترشی انار بی‌دانه، جلوه‌ای از شکوه سفره‌های قاجاری را به نمایش می‌گذارد. گردو و رب انار در این خورش، خواص قلبی و تقویتی دارند و گوشت اردک نیز منبعی غنی از آهن و ویتامین‌های ضروری است.
طرز تهیه خورش فسنجان: گوشت اردک را تفت داده، گردوی آسیاب‌شده و رب انار را اضافه کنید. با افزودن آب و حرارت ملایم، خورش را برای چند ساعت بپزید تا جا بیفتد. در کنار آن، پلو زعفرانی با خلال پسته و بادام و ترشی انار، طعم و خواص این وعده را کامل می‌کند.
شام سبک و سنتی با شامی پوک، آش رشته و نان برنجی
شام در فرهنگ قاجاری، سبک‌تر اما همچنان مغذی بود. شامی پوک با گوشت چرخ‌کرده، لپه و ادویه‌های معطر، غذایی خوش‌طعم و پرانرژی برای شب بود. در شب‌های سرد، آش رشته با کشک، سبزیجات و حبوبات، گرما و آرامش را به سفره می‌آورد. پس از شام، نان برنجی با چای، پایان شیرینی برای روزی پر از طعم بود.
طرز تهیه شامی پوک: گوشت چرخ‌کرده را با پیاز، آرد نخودچی، ادویه و سبزی معطر ورز داده و در روغن سرخ کنید. نکته کلیدی، ورز دادن کافی و استفاده از آرد نخودچی برای پوک شدن شامی است.
طرز تهیه آش رشته: حبوبات را از شب قبل خیس کرده و بپزید. سپس با سبزی آش، رشته، کشک و نعنا داغ ترکیب کرده و اجازه دهید تا جا بیفتد. تزئین با سیر داغ و پیاز داغ، طعم نهایی را کامل می‌کند.
طرز تهیه نان برنجی: آرد برنج، پودر قند، کره، هل و گلاب را مخلوط کرده و پس از استراحت خمیر، آن را قالب زده و در فر بپزید. این شیرینی بدون گلوتن، مناسب افراد حساس و سرشار از خواص آرام‌بخش است.
جمع‌بندی: طعم تاریخ در سفره امروز
غذاهای قاجاری، تلفیقی از هنر آشپزی، دانش تغذیه و فرهنگ ایرانی هستند. استفاده از مواد طبیعی، ادویه‌های گرم، آجیل و میوه‌های خشک در این غذاها، نشان‌دهنده توجه به سلامت جسم و روح در آن دوران است. بازگشت به این طعم‌ها، نه‌تنها لذت‌بخش، بلکه فرصتی برای تجربه تغذیه‌ای متعادل و اصیل است. شاید وقت آن رسیده باشد که گاهی سفره‌مان را با الهام از گذشته، رنگین‌تر کنیم.
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.
