بازگشت گوزن زرد به خوزستان با ثبت دو رأس گوساله تازه به همراه مادرشان، نویدبخش موفقیت برنامه رهاسازی گوزن زرد در این استان است. این نخستین شواهد میدانی از زادآوری طبیعی در جنگل‌های خوزستان پس از چند سال رهاسازی هدفمند به شمار می‌رود.
اهمیت رهاسازی گوزن زرد در خوزستان
گوزن زرد ایرانی (Dama dama mesopotamica) طبق فهرست IUCN در زمره گونه‌های در خطر انقراض قرار دارد و پیش از برنامه‌های حفاظتی، جمعیت آن به کمتر از ۵۰ رأس کاهش یافته بود. از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲، حدود ۴۰ رأس گوزن زرد با ترکیب نر و ماده در مناطق دز و کرخه رهاسازی شدند تا زمینه زادآوری طبیعی فراهم شود و جمعیت به نقطه‌ای برسد که چرخه حیات طبیعی آغاز گردد.
نتایج اولیه حفاظت و ثبت میدانی
- استفاده از دوربین‌های تله‌ای در پایش جمعیت نشان داد ۲ رأس گوساله تازه متولد با مادرشان در سال جاری رویت شده‌اند.
- علاوه بر مشاهده مستقیم، ۴ گزارش محلی دیگر حکایت از حضور مستمر گوزن زرد در زیستگاه می‌دهد.
بر اساس برنامه عمل زیست‌محیطی سازمان محیط زیست، دستیابی به جمعیت پایه‌ای بالای ۵۰۰ رأس برای تثبیت وضعیت حفاظتی گونه ضروری است. تاکنون در بخش دولتی و خصوصی مجموعاً ۳۷۰ رأس گوزن زرد تکثیر شده و با انتقال‌های ژنتیکی دوره‌ای بین سایت‌ها (مثلاً از مازندران به اردبیل و فارس) از «درون‌آمیزی» جلوگیری شده است.
راهبردهای تضمین پایداری جمعیت
برای تضمین نتایج رهاسازی گوزن زرد و احیای زیستگاه‌های خوزستان:
- به‌کارگیری گردنبندهای ماهواره‌ای (GPS) برای رهیابی دقیق جابجایی گوزن‌ها و پایش شاخص‌های سلامت جمعیت
- مشارکت جوامع محلی در حفاظت و توسعه گردشگری حیات‌وحش به‌منظور خلق انگیزه اقتصادی و صیانت بلندمدت گونه
تحقق اهداف حفاظت مشارکتی و اقتصادی با اجرای آیین‌نامه‌های جدید و تشکیل کمیته ملی راهبری گوزن زرد در سال جاری، مسیر احیای کامل گوزن زرد ایرانی در زیستگاه‌های بومی را هموار می‌کند.
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.
