روند دندان درآوردن نوزادان همواره موضوعی جذاب برای والدین و متخصصان سلامت بوده است. در حالی که بیشتر کودکان دندان‌های شیری خود را بین شش‌ماهگی تا سه‌سالگی درمی‌آورند، زمان‌بندی دقیق این مرحله حیاتی می‌تواند تحت تاثیر عوامل گوناگونی باشد. اکنون، یافته‌های یک پژوهش جدید پرده از عامل مهمی برمی‌دارد که حتی پیش از تولد آغاز می‌شود: استرس بارداری مادر می‌تواند به طور چشمگیری بر دندان درآوردن نوزاد تاثیر گذاشته و آن را تسریع بخشد.
استرس بارداری و رویش زودرس دندان‌های شیری نوزاد
تحقیقی که اخیراً در مجله معتبر Frontiers in Oral Health منتشر شده، به یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده اما حیاتی در تکامل نوزاد پرداخته است. این مطالعه نشان می‌دهد مادرانی که در طول دوران بارداری، به ویژه در مراحل پایانی، سطوح بالاتری از استرس بارداری را تجربه می‌کنند، ممکن است نوزادانی داشته باشند که دندان‌های شیری خود را زودتر از موعد معمول رویانند. این کشف، ابعاد جدیدی به درک ما از تعامل پیچیده بین سلامت مادر و رشد دندان نوزاد می‌افزاید.
جزئیات مطالعه: چگونه استرس بارداری بر رشد دندان نوزاد اثر می‌گذارد؟
این پژوهش به سرپرستی دکتر یینگ مِنگ، استادیار دانشکده پرستاری دانشگاه راچستر، با بررسی ۱۴۲ مادر از خانواده‌های کم‌برخوردار در ایالات متحده انجام شد. محققان نمونه‌های بزاق مادران را در اواخر سه‌ماهه دوم و سوم بارداری برای اندازه‌گیری سطوح هورمون‌های مختلف جمع‌آوری کردند. این هورمون‌ها شامل:
کورتیزول (هورمون استرس)
استرادیول
پروژسترون
تستوسترون
تری‌یدوتیرونین (T3)
تیروکسین (T4)
بودند که همگی بر رشد، سوخت‌وساز و تکامل جنین تاثیرگذارند.
سپس، دندان‌پزشکان در معاینات دوره‌ای (یک، دو، چهار، شش، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ ماهگی) تعداد دندان‌های روییده‌شده نوزادان را ثبت کردند. نتایج نشان داد که زمان دندان درآوردن نوزادان تنوع گسترده‌ای دارد؛ برای مثال، در شش‌ماهگی ۱۵ درصد از کودکان بین یک تا شش دندان داشتند، در حالی که در ۲۴ ماهگی یک‌چهارم نوزادان هر ۲۰ دندان شیری خود را کامل کرده بودند. نکته جالب توجه این بود که وجود اضطراب یا افسردگی بالینی در مادران، به خودی خود با تفاوت در سطوح هورمونی یا تعداد دندان‌ها ارتباط معناداری نداشت، اما یک الگوی مشخص برجسته شد.
نقش کلیدی کورتیزول: هورمون استرس و دندان‌درآوردن نوزاد
یافته محوری این مطالعه حاکی از آن است که مادرانی با سطوح بالاتر کورتیزول در اواخر دوران بارداری، نوزادانی با تعداد دندان‌های روییده‌شده بیشتر در شش‌ماهگی داشتند. به طور متوسط، نوزادان مادرانی که بالاترین سطح کورتیزول را تجربه کرده بودند، چهار دندان بیشتر از گروهی که کمترین سطح این هورمون را داشتند، رویانده بودند.
دکتر مِنگ توضیح می‌دهد که کورتیزول، که به عنوان «هورمون استرس» شناخته می‌شود، می‌تواند بر رشد جنین، سوخت‌وساز مواد معدنی، و تنظیم کلسیم و ویتامین D تاثیر بگذارد. این عناصر برای تشکیل استخوان و رشد دندان نوزاد حیاتی هستند. همچنین، کورتیزول بر فعالیت سلول‌های استخوان‌ساز (استئوبلاست‌ها) و استخوان‌جذب‌کننده (استئوکلاست‌ها) تاثیر می‌گذارد که مستقیماً در شکل‌گیری و بازسازی استخوان دخیل هستند. این فرآیند ممکن است به نوعی «پیری زیستی تسریع‌شده» در کودکان منجر شود.
پیامدهای استرس بارداری بر سلامت دهان و رشد کلی کودک
رویش زودتر از موعد دندان‌های شیری نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات رشدی در دوران جنینی باشد. دکتر مِنگ تاکید می‌کند که «رویش زودهنگام دندان می‌تواند نشانه هشدار اولیه برای رشد دهانی و سلامت کلی نوزاد باشد، به‌ویژه در شرایط استرس بارداری و مشکلات اجتماعی-اقتصادی».
دندان‌های شیری صرفاً بخشی از سلامت دهان و دندان کودک نیستند؛ بلکه می‌توانند بازتابی از روند پیچیده توسعه زیستی پیش از تولد باشند. درک این ارتباطات به متخصصان کمک می‌کند تا از مادران در دوران بارداری بهتر حمایت کرده و مداخلات زودهنگام را برای تضمین سلامت بهینه نوزادان طراحی کنند.
راهکارهای کاهش استرس بارداری برای حمایت از رشد دندان نوزاد:
مدیریت استرس: تکنیک‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و ذهن‌آگاهی می‌توانند به کاهش سطوح کورتیزول کمک کنند.
حمایت اجتماعی: اطمینان از داشتن شبکه‌ای قوی از حمایت خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌تواند تاثیرات منفی استرس را کاهش دهد.
مشاوره و درمان: در صورت تشخیص اضطراب یا افسردگی، مراجعه به مشاور یا روان‌درمانگر برای دریافت حمایت حرفه‌ای ضروری است.
تغذیه مناسب و کافی: اطمینان از دریافت کافی ویتامین D و کلسیم برای مادر و جنین.
پژوهشگران امیدوارند با افزایش آگاهی درباره تاثیر استرس بارداری بر دندان درآوردن نوزاد و دیگر جنبه‌های رشد، بتوانند راهکارهای موثرتری برای ارتقاء سلامت مادر و فرزند ارائه دهند.
مطالب مرتبط
- دستگاه هوش مصنوعی سم آلتمن و جانی آیو، آرامش دیجیتال را به عصر آیفون‌های پرهیاهو باز می‌گرداند
- مایکروسافت با ارائه رایگان قابلیت‌های پیشرفته هوش مصنوعی، آفیس را متحول می‌کند
- دانشمندان ترکیبی طبیعی در گردو منچوریایی شناسایی کردند که انقلابی در توسعه علف‌کش‌های زیستی رقم می‌زند
- اپل قاب‌های لمسی آیفون را برای تحولی در تعامل کاربران توسعه می‌دهد
عادله نیک‌نژاد
او فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری با گرایش رسانه‌های دیجیتال است. فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۹۸ با یک وبلاگ شخصی در حوزه بازی‌های ویدیویی و محتوای آنلاین آغاز کرد. وی پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده در مجلات و وب‌سایت‌های سرگرمی مشغول به کار شد و در حال حاضر، دبیر بخش اخبار و محتوای دیجیتال در یک سایت معتبر سرگرمی است.